Zdrowie psychiczne pracowników ‒ jakie wyzwania przed nami stoją?

Możliwości wygodnego podróżowania, błyskawicznej komunikacji czy bezpośredniego dostępu do informacji zawdzięczamy szybkiemu rozwojowi cywilizacyjnemu i technologicznemu. Nigdy w historii świata pozyskiwanie wiedzy i nawiązywanie kontaktów nie było tak łatwe. Największe osiągnięcia ludzkości mają jednak swoją cenę. Ilość bodźców, którymi współczesny świat bombarduje nasz układ nerwowy, jest wielokrotnie wyższa niż maksimum, jakie możemy przyjąć. Niewyposażeni w odpowiednie narzędzia, pozostajemy skazani na przestymulowanie. Stres, na który jesteśmy w związku z nim narażeni, szybko przestaje być trampoliną wybijającą nas na wyżyny efektywności. Wręcz przeciwnie. Poddani nieustannej presji i przeciążeni szumem informacyjnym stajemy się mniej produktywni, bardziej podatni na wypalenie i czujemy się mniej wartościowi. Życie pod wpływem ciągłego stresu przyczynia się do rozwoju chorób serca i układu krążenia, bólów głowy i kręgosłupa, osteoporozy, cukrzycy, chorób autoimmunologicznych czy nowotworów. Według danych z 2019 roku, podawanych przez ZUS, już ponad połowa absencji w pracy jest spowodowana problemami psychicznymi pracowników, a według WHO do 2030 roku depresja będzie najczęściej diagnozowaną chorobą na świecie.

Dobrostan w czasach zarazy

O tym, że kondycja psychiczna pracowników wpływa na pracę organizacji, wiemy już od dawna. O tym, że problemy psychiczne są dla wielu osób tematem tabu również. W świadomości społecznej pokutuje przekonanie, że zaburzenia zdrowia psychicznego są sprawą osobistą każdego człowieka i przychodząc do pracy, należy zostawiać je za drzwiami biura. Z badań przeprowadzonych przez organizację Mind w 2014 roku wynika, że 95% Brytyjczyków, którzy musieli wziąć wolne z powodu kłopotów natury psychicznej, podawało pracodawcy inną przyczynę swojej nieobecności ‒ najczęściej bóle głowy czy kłopoty żołądkowe. Trudno mieć złudzenia, że w czasie pandemii sytuacja mogłaby się poprawić. W związku z pojawieniem się koronawirusa do znanych nam stresorów dołączyły kolejne. Obawiamy się o bezpieczeństwo swoje i bliskich, towarzyszy nam niepewność wobec przyszłości, lęk o utrzymanie pracy i stres związany z przeorganizowaniem życia zawodowego i prywatnego. Dla wielu pracowników przejście na pracę hybrydową czy zdalną bywa trudne ze względu na izolację, która nie sprzyja zaangażowaniu w obowiązki.

Z raportu „Mental Health Odporność psychiczna pracowników. Emocje i biznes” wynika, że czterech na pięciu menadżerów zdaje sobie sprawę, że dbanie o kondycję psychiczną pracowników należy do ich obowiązków, ale tylko jeden na trzech jest w tym zakresie odpowiednio przeszkolony. Niestety koronawirus może wytrącić narzędzia z ręki nawet świadomym zagrożenia szefom zespołów. Efekty pracy firmy można zmierzyć, nawet jeśli wykonujemy obowiązki zdalnie, ale trudno dostrzec kryzys psychiczny podwładnego podczas dwudziestominutowego spotkania na Zoomie. Gdy uśmiech numer pięć przestanie być skuteczny i pracownik dozna załamania, środki zapobiegawcze, które miałby zastosować menadżer, by zdusić problem w zarodku, na nic się już nie zdadzą.

Światełko w tunelu

Z badań przeprowadzonych we wrześniu ubiegłego roku przez firmę rekrutacyjną Hays wynika, że 32% polskich specjalistów i menadżerów doświadczyło pogorszenia stanu psychicznego w związku z pandemią. 64% z nich deklaruje, że nie otrzymało w tym zakresie żadnej pomocy ze strony pracodawcy. Eksperci przyznają jednak, że trend ten zaczyna się zmieniać. Programy well-being od dawna wprowadzane są w międzynarodowych korporacjach, ale niekoniecznie w ich polskich oddziałach. Rosnąca świadomość pracodawców dotycząca takich programów sprawia, że zaczęli oni słusznie się o nie upominać. Coraz więcej organizacji, które nie prowadziły na tym polu żadnych działań, dziś przeciera szlak. Teleporady psychologiczne, pomoc z zakresu mindfulness czy programy wsparcia grupowego stają się powszechnym benefitem obok bonów zakupowych czy pakietów fitness.

Poszerzanie wiedzy pracowników na temat strategii radzenia sobie ze stresem to jednak połowa sukcesu. Żeby można było ją skutecznie stosować, potrzebne są kompleksowe zmiany w środowisku pracy. To niewłaściwa kultura organizacyjna pracy jest zazwyczaj źródłem stresorów. Lepiej je wyeliminować, niż tylko uczyć pracownika, jak ma walczyć z kłopotami, na które ciągle będzie natrafiał. Według ekspertów, działania powinny mieć charakter holistyczny. Niewiele zyskamy, szkoląc pracownika, jak ma przetrwać w kulturze nadgodzin czy radzić sobie z dyskryminacją w miejscu pracy, jeśli nic z tymi zjawiskami nie zrobimy.

Od 1 stycznia 2022 roku zacznie obowiązywać nowa klasyfikacja chorób WHO. Lekarze będą mogli na jej podstawie diagnozować wypalenie zawodowe i wystawiać zwolnienia cierpiącym na nie pracownikom. Między rokiem 2012 a 2018, absencja z powodu zaburzeń psychicznych wzrosła w Polsce o 38,7%. Jednocześnie WHO wskazuje, że każdy dolar przeznaczony przez firmę na wsparcie zdrowia psychicznego pracowników przynosi jej 4 dolary zysku, choć w długofalowej perspektywie profity materialne wydają się najważniejszymi z tych najmniej ważnych. Programy edukacyjne, walka z kulturą nadgodzin, egzekwowanie przerw w pracy, krzewienie kultury fizycznej i zdrowego odżywiania wśród pracowników to wyzwania nie tylko w czasie pandemii. Od czego zacząć zmiany? Może od pytania: „Jak się dzisiaj czujesz?”.

Źródła:

https://www.pulshr.pl/zarzadzanie/pod-presja-pandemii-firmy-i-zdrowie-psychiczne-pracownikow,77810.html

https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/risk/articles/covid-19-jak-zadbac-o-zdrowie-psychiczne-pracownikow.html

https://www.hays.pl/blog/insights/pandemia-wplywa-na-kondycje-psychiczna-pracownikow

https://strefabiznesu.pl/pracownicy-w-fatalnej-kondycji-co-trzeci-przyznaje-ze-jego-zdrowie-psychiczne-ucierpialo-w-wyniku-pandemii/ar/c10-15223920

https://www.mind.org.uk/

https://www.zus.pl/documents/10182/39590/Analiza+przyczyn+absencji+chorobowej+w+latach+2012-2016.pdf/c045c950-143c-4b25-98d7-e0bf5d5dae2e

https://humanpower.pl/mental-health-odpornosc-psychiczna-pracownikow-emocje-i-biznes/pobierz-raport-2020-mental-health/

‍